เม็ดเลือดขาว (อังกฤษ: White blood cells - leukocytes)

เป็นเซลล์ที่มีนิวเคลียส ไม่มีฮีโมโกลบิน สามารถเคลื่อนที่ได้อย่างอิสระ เม็ดเลือดขาวที่ไหลเวียนอยู่ในกระแสเลือดมีน้อยมากเมื่อเทียบกับเม็ดเลือดแดง เป็นเซลล์ของระบบภูมิคุ้มกันซึ่งคอยป้องกันร่างกายจากทั้งเชื้อก่อโรคและสารแปลกปลอมต่างๆ เม็ดเลือดขาวมีหลายชนิด

ทั้งหมดเจริญมาจาก pluripotent cell ในไขกระดูกที่ชื่อว่า hematopoietic stem cell เซลล์เม็ดเลือดขาวเป็นเซลล์ที่พบได้ทั่วไปในร่างกาย รวมไปถึงในเลือดและในระบบน้ำเหลือง



จำนวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวในเลือดมักใช้เป็นข้อบ่งชี้ของโรคและการดำเนินไปของโรค โดยปกติแล้วในเลือดหนึ่งลิตรจะมีเซลล์เม็ดเลือดขาวอยู่ประมาณ 4×10⁹ ถึง 11×10⁹ เซลล์ รวมเป็นเซลล์ประมาณ 1% ในเลือดของคนปกติ

ในบางสภาวะ เช่น ลูคีเมีย (มะเร็งเม็ดเลือดขาว) จำนวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวจะมีปริมาณได้มากกว่าปกติ หรือในภาวะ leukopenia จำนวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวก็จะน้อยกว่าปกติ

คุณสมบัติทางกายภาพของเซลล์เม็ดเลือดขาว เช่นปริมาตร conductivity และ granularity อาจเปลี่ยนแปลงไประหว่างการกระตุ้นเซลล์ การเจริญของเซลล์ หรือการมีเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาว

Type	Image	Diagram	Approx.  % in humans	Description
Neutrophil			50-70%	นิวโทรฟิลมีบทบาทสำคัญในการป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อราและจุลชีพอื่นๆที่ก่อให้เกิดการอักเสบภายในร่างกาย เม็ดเลือดชนิดนี้เป็นเหมือนด่านแรกของการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันหากร่างกายได้รับเชื้อโรค ซึ่งถ้ามีการทำงานหรือเกิดการตายเกิดขึ้นจะแสดงออกมาในรูปของหนอง
Eosinophil			2-5%	Eosinophils ทำหน้าที่หลั่งเอนไซม์ หรือสาร histamine เพื่อทำลายพวกพยาธิต่างๆ จะตอบสนองเพิ่มขึ้นเมื่อมี parasite ต่างๆหรือเป็นโรคภูมิแพ้
Basophil			<1%	Basophils จะพบน้อยมากในเลือด (ถ้าพบในเนื้อเยื่อ จะเรียกว่า Mast cell) มีบทบาทเกี่ยวกับภูมิแพ้ สามารถหลั่ง Histamine ซึ่งเป็นสารที่ก่อให้เกิดอาการภูมิแพ้อย่างรุนแรง
Lymphocyte			20-40%	Lymphocytes พบมากในระบบน้ำเหลือง แบ่งออกเป็น 3 ประเภท B cells: ทำหน้าที่สร้างแอนตี้บอดี้ซึ่งช่วยกำจัดเชื้อโรคต่างๆ ซึ่งหลังจากทำการกำจัดแล้ว บางเซลล์จะช่วยจดจำรูปแบบของเชื้อโรคและช่วยให้เซลล์อื่นๆหลั่งแอนติบอดี้ที่เหมาะสมในการกำจัดเชื้อโรคนั้น T cells: CD4+ (helper) T cells co-ordinate the immune response and are important in the defence against intracellular bacteria. CD8+ cytotoxic T cells are able to kill virus-infected and tumor cells. γδ T cells possess an alternative T cell receptor as opposed to CD4+ and CD8+ αβ T cells and share characteristics of helper T cells, cytotoxic T cells and natural killer cells. Natural killer cells: Natural killer cells are able to kill cells of the body which are displaying a signal to kill them, as they have been infected by a virus or have become cancerous.
Monocyte			3-6%	Monocytes share the "vacuum cleaner" (phagocytosis) function of neutrophils, but are much longer lived as they have an additional role: they present pieces of pathogens to T cells so that the pathogens may be recognized again and killed, or so that an antibody response may be mounted.
Macrophage			(see above)	Monocytes are able to develop into the professional phagocytosing macrophage cell after they migrate from the bloodstream into the tissue and undergo differentiation.

• เม็ดเลือดขาวชนิดนิวโตรฟิล (Neutrophil) เป็นชนิดของเม็ดเลือดขาวที่มีมากที่สุดในร่างกาย ทำหน้าที่ป้องกันการติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา พิษจากสารต่าง ๆ หรือแม้แต่ต่อสู้กับเซลล์มะเร็ง
• เม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิล (Eosinophil) เป็นเม็ดเลือดขาวชนิดที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อต่อสู้และป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย ปรสิต และทำหน้าที่ควบคุมอาการอักเสบที่ทำให้เกิดอาการแพ้และโรคหอบหืด
• เม็ดเลือดขาวชนิดบาโซฟิล (Basophil) เป็นเม็ดเลือดขาวชนิดที่ช่วยป้องกันและรักษาการติดเชื้อจากบาดแผล บรรจุสารที่มีคุณสมบัติในบรรเทาอาการแพ้และช่วยควบคุมการแข็งตัวของเลือด

• เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ (Lymphocyte) เป็นเม็ดเลือดขาวที่ผลิตจากไขกระดูก เม็ดเลือดขาวชนิดนี้แบ่งออกเป็น 2 ชนิดย่อย ๆ คือ บีเซลล์ (B-Cell) และทีเซลล์ (T-Cell) เมื่อเม็ดเลือดขาวถูกผลิตออกมาแล้ว 25% ชนิดบีเซลล์จะยังอยู่ในไขกระดูก ส่วนเม็ดเลือดขาว 75% จะเข้าสู่ระบบน้ำเหลืองและเลือด จากนั้นจะพัฒนาเป็นทีเซลล์ต่อไป โดยเม็ดเลือดขาวชนิดนี้ทำหน้าที่ต่อสู้กับการติดเชื้อ และป้องกันการติดเชื้อในครั้งต่อไป
• เม็ดเลือดขาวชนิดโมโนไซต์ (Monocyte) เป็นเม็ดเลือดขาวชนิดที่ทำหน้าที่กำจัดจุลินทรีย์ สิ่งแปลกปลอม และเซลล์ที่ตายแล้ว

ระดับเม็ดเลือดขาวคนปกติทั่วไป

• แรกเกิด-1 เดือน 5,000-34,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร
• อายุ 2-5 เดือน 5,000-15,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร
• อายุ 6 เดือน-1 ปี 6,000-11,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร
• อายุ 1-12 ปี 6,000-12,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร
• อายุ 3-5 ปี 4,000-12,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร
• อายุ 6-11 ปี 3,400-10,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร
• อายุมากกว่า 12 ปี 3,500-10,500 เซลล์ต่อไมโครลิตร

เม็ดเลือดขาวต่ำ (Leukopenia) 

คือภาวะที่ภายในเลือดมีปริมาณเม็ดเลือดขาวต่ำกว่าปกติ ซึ่งเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ

อาการเม็ดเลือดขาวต่ำ

ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำไม่มีอาการที่แสดงให้เห็นชัดเจน ทว่าผู้ป่วยบางคนจะพบอาการข้างเคียงจากการที่ปริมาณเม็ดเลือดขาวลดลง โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำเนื่องจากการติดเชื้อ ซึ่งอาการที่ปรากฏ เช่น

• มีไข้ หนาวสั่น
• มีอาการบวมแดง
• มีแผลที่ปาก มีปื้นสีแดงหรือฝ้าสีขาวอยู่ภายในปาก
• เจ็บคอ มีอาการไออย่างรุนแรง หรือหายใจถี่
• มีอาการเจ็บหรือปวดแสบปวดร้อนขณะปัสสาวะ ปัสสาวะที่ออกมามีกลิ่นเหม็นเน่า
• ท้องเสีย
• รู้สึกเจ็บบริเวณทวารหนัก ร่วมกับอาการบวมแดง
• มีอาการบวมแดง และมีหนองออกมาจากบริเวณแผล
• มีอาการระคายเคืองที่ช่องคลอด หรือคันช่องคลอดผิดปกติ

นอกจากนี้ หากเป็นภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำเนื่องจากโรค อาจพบอาการอื่น ๆ ที่เป็นสัญญาณของโรคร่วมด้วย ซึ่งผู้ป่วยควรสังเกตความผิดปกติของร่างกาย หากอาการเริ่มรุนแรงขึ้น หรือไม่มีทีท่าว่าจะทุเลาลง ผู้ป่วยควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วนเพื่อความปลอดภัย

สาเหตุเม็ดเลือดขาวต่ำ

เม็ดเลือดขาวต่ำเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยอาจเกิดจากความผิดปกติของแหล่งกำเนิดเม็ดเลือดขาว นั่นก็คือไขกระดูก หรือเกิดขึ้นจากการที่เม็ดเลือดขาวถูกทำลายเป็นจำนวนมาก สาเหตุที่มักพบได้แก่

• การติดเชื้อไวรัส ทำให้การทำงานของไขกระดูกถูกขัดขวางจนไม่สามารถผลิดเม็ดเลือดขาวได้ เช่น การติดเชื้อไข้เลือดออกเป็นต้น
• ความผิดปกติที่มีมาตั้งแต่กำเนิด ทำให้ระบบการทำงานของไขกระดูกผิดปกติ
• โรคมะเร็ง โรคมะเร็งบางชนิดส่งผลให้ไขกระดูกถูกทำลายและทำให้ร่างกายผลิตเม็ดเลือดขาวได้ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
• การติดเชื้ออย่างรุนแรง เมื่อเกิดการติดเชื้ออย่างรุนแรงจะทำให้เม็ดเลือดขาวต้องทำหน้าที่ในการต่อสู้กับการติดเชื้อ จึงทำให้จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลงอย่างรวดเร็ว
• การใช้ยาปฏิชีวนะ ยาปฏิชีวนะส่งผลให้เม็ดเลือดขาวถูกทำลายได้
• โรคซาร์คอยโดซิส (Sarcoidosis) คือโรคที่เกิดภาวะการอักเสบที่ระบบอวัยวะหลาย ๆ ส่วนพร้อมกันโดยไม่ทราบสาเหตุ ซึ่งอาจส่งผลต่อไขกระดูกด้วย

สาเหตุที่ทำให้เม็ดเลือดขาวลดลงอย่างผิดปกติ

• โลหิตจางจากไขกระดูกฝ่อ (Aplastic anemia) และความผิดปกติที่ไขกระดูก
• การรักษาด้วยเคมีบำบัด และฉายรังสี
• การติดเชื้อเอชไอวี (HIV) หรือผู้ป่วยโรคเอดส์ 
• การทำงานของม้ามที่หนักเกินไป จนเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดขาวถูกทำลายก่อนวัย
• วัณโรคและโรคติดเชื้อร้ายแรงต่าง ๆ
• โรคคอสแมนน์ (Kostmann’s Syndrome) ความผิดปกติตั้งแต่กำเนิดที่ทำให้ร่างกายผลิตเม็ดเลือดขาวนิวโตรฟิลได้น้อย
• มะเร็งเม็ดเลือดขาว
• โรคภูมิแพ้ตัวเอง 
• โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
• โรคไมอีโลดิสพลาสติก ซินโดรม (Myelodysplastic Syndrome) เป็นกลุ่มอาการของโรคที่เกิดจากความผิดปกติในไขกระดูก
• ภาวะขาดสารอาหาร หรือขาดวิตามิน
• ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำเรื้อรัง เนื่องจากโรคไมโลคาเธซิส (Myelokathexis

เม็ดเลือดขาวสูง (Leukocytosis) 

คือ ภาวะที่มีเม็ดเลือดขาวในโลหิตสูงกว่าปกติ โดยภาวะนี้อาจเกิดขึ้นจากปฏิกิริยาของร่างกายที่ตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอม หรือเป็นกลไกที่ต่อสู้กับการติดเชื้อ

อาการเม็ดเลือดขาวสูง

• ไข้สูง
• มีเลือดออกหรือรอยฟกช้ำง่าย
• รู้สึกอ่อนแรง เหนื่อย หรือไม่สบาย
• รู้สึกหน้ามืด มีอาการคล้ายเป็นลม และมีเหงื่อออกมาก
• ปวดหรือมีอาการเหน็บชาที่บริเวณแขน ขา หรือหน้าท้อง
• หายใจลำบาก มีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น และการคิด
• น้ำหนักลดโดยไม่มีสาเหตุ หรือมีความอยากอาหารลดลง

ทั้งนี้หากอาการข้างต้นเริ่มรุนแรงขึ้นควรรีบไปพบแพทย์ เพราะนั่นอาจเป็นสัญญาณที่แสดงให้เห็นถึงอาการเจ็บป่วยที่รุนแรงขึ้น และต้องรีบได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน

สาเหตุของเม็ดเลือดขาวสูง

โดยส่วนใหญ่หากสุขภาพร่างกายแข็งแรงและไม่มีความผิดปกติใด ๆ เม็ดเลือดขาวจะอยู่ในระดับที่ปกติ หรือสูงกว่าเกณฑ์เพียงเล็กน้อย แต่ถ้าหากมีปริมาณเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นเกิดขึ้นเนื่องมาจาก

• ร่างกายผลิตเม็ดเลือดขาวมากขึ้นเพื่อต่อสู้กับอาการติดเชื้อ
• ปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกายจากการใช้ยาที่ทำให้ร่างกายผลิตเม็ดเลือดขาวมากขึ้น
• โรคที่เกี่ยวกับไขกระดูก ที่ส่งผลให้ร่างกายผลิตเม็ดเลือดขาวมากขึ้นผิดปกติ
• โรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันที่ส่งผลให้เม็ดเลือดขาวถูกผลิตออกมาเพิ่มขึ้น

เม็ดเลือดขาวสูงเกี่ยวข้องกับโรคภัยไข้เจ็บบางชนิด ได้แก่

• มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ (Acute Lymphocytic Leukemia: ALL)
• มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดไมอิลอยด์ (Acute Myelogenous Leukemia: AML)
• อาการแพ้ โดยเฉพาะอาการแพ้อย่างรุนแรง
• โรคหอบหืด ภูมิแพ้
• มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิดลิมฟอยด์
• มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิดไมอิลอยด์
• การใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) ยาควินิดีน (Quinidine) ยาเฮพาริน (Heparin) ยาเอพิเนฟริน (Epinephrine) และยาโคลซาปีน (Clozapine)
• การติดเชื้อแบคทีเรีย หรือการติดเชื้อไวรัส
• โรคเม็ดเลือดขาวชนิดไมอีโลไฟโบรซิส (Myelofibrosis)
• ภาวะเม็ดเลือดแดงข้น (Polycythemia Vera)
• โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ 
• การสูบบุหรี่
• ความเครียด เช่น ความเครียดทางอารมณ์อย่างรุนแรง หรือภาวะตึงเครียดของร่างกาย
• วัณโรค

ด้วยจากวิถีชีวิตการอยู่อาศัยและการทำงานปัจจุบันนี้ ทำให้การรับประทานอาหารครบตามปริมาณและมีคุณค่าตามที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันนั้นไม่ง่าย..แต่ถึงอย่างไรก็ควรจะต้องทำให้ได้เพื่อสุขภาพทีดีในระยะยาว


Cr.จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี, Pobpad.com


 ภูมิคุ้มกันน้อย..ขอแนะนำ..ดีกลูแคน..D-Glucan..สกัดจากธรรมชาติ เป็นตัวช่วยตัวหนึ่งเพื่อสุขภาพ

..ติดต่อ..เล็ก..คลิ๊กเลย..092 451 5905

หน้าแรก

บทความอื่นๆ